فرج‌الله سلحشور
 | |
| اطلاعات شخصی | |
|---|---|
| نام اصلی | فرج‌الله سلحشورنیا |
| تاریخ تولد | ۱۲ آبان ۱۳۳۱ |
| ملیت | ایرانی |
| محل تولد | قزوین |
| محل درگذشت | تهران |
| تاریخ درگذشت | ۸ اسفند ۱۳۹۴ |
| علت درگذشت | بیماری ریوی |
| خویشاوندان سرشناس | مهدی سلحشور (برادر) |
| اطلاعات هنری | |
| زمینه فعالیت | سینما و تلویزیون |
| پیشه | هنرپیشه، چهره‌پرداز، نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون |
| حوزه فعالیت | سینمای انقلابی و مذهبی |
| شناخته‌شده برای | مجموعه تلویزیونی یوسف پیامبر |
| شروع فعالیت هنری | ۱۳۵۶ش |
| آثار برجسته | ایوب پیامبر (فیلم) • مردان آنجلس (مجموعه تلویزیونی) • یوسف پیامبر (مجموعه تلویزیونی) • حضرت موسی (پروژه ناتمام) |
| آثار | توبه‌ی نصوح • پرواز در شب • انسان و اسلحه • گورکن |
| کتاب‌ها | درآمدی بر مبانی سینمای اسلامی |
فرج‌الله سلحشور (زادهٔ ۱۳۳۱، قزوین ـ درگذشت ۱۳۹۴، تهران) نویسنده، بازیگر و کارگردان ایرانی است که با کارگردانیِ سریال «یوسف پیامبر» شناخته می‌شود.
سلحشور یکی از چهره‌هایی است که از مسجد جوادالائمهٔ تهران به عرصهٔ فرهنگ و هنر کشور وارد شد. او به همراه جمع دیگری از هنرمندان مانند محمد کاسبی، امیرحسین فردی، حبیب‌الله والی‌نژاد و... بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از فعالیت‌های هنری در مسجد به مرور به حوزهٔ هنری انقلاب اسلامی آمدند و یکی از مجموعه‌های مردمیِ مهم در شکل‌گیری حوزهٔ هنری انقلاب اسلامی بودند. سلحشور نیز کار حرفه‌ای خود در سینما را با بازی در فیلم سینمایی «توبه نصوح» به کارگردانی محسن مخملباف آغاز کرد و بعد از آن نیز بازی در آثاری چون «پرواز در شب»، «انسان و اسلحه» را تجربه کرد.
اما عمدهٔ شهرت سلحشور به کارگردانیِ سریال‌های تلویزیونی بازمی‌گردد: کارگردانیِ فیلم «ایوب پیامبر» و سریال «مردان آنجلس» که یکی از سریال‌های پربینندهٔ دههٔ هفتاد تلویزیون بود. پس از آن نیز سلحشور کارگردانیِ سریال «یوسف پیامبر» را بر عهده گرفت که یکی از پربیننده‌ترین سریال‌های تاریخ تلویزیون ایران شد. آمارهای غیر رسمی حکایت از این دارد که سریال «یوسف پیامبر» با دوبله و زیرنویس‌های متعدد و پخش‌های رسمی و غیررسمی در شبکه‌های کشورهای مسلمانِ آسیا و آفریقا، پربیننده‌ترین اثر داستانیِ ایرانیِ دیده‌شده در جهان است. این سریال در کنار «مختارنامه» دو سریال مهم تلویزیونی در دههٔ ۸۰ شمسی بودند که به خاطرهٔ جمعیِ چند نسل تبدیل شدند؛ هرچند به لحاظ کیفی، عمدهٔ منتقدان و کارشناسان به برتری «مختارنامه» نسبت به «یوسف پیامبر» نظر می‌دهند.
فرج‌الله سلحشور در سال ۱۳۹۲ نیز خبر از آغاز کارگردانیِ سریال «موسی» داد؛ هرچند دو سال بعد و بر اثر سرطان ریه نتوانست این کار را ادامه دهد و در ۸ اسفند ۱۳۹۴ بعد از طی دورهٔ بیماری از دنیا رفت. پیکر او در کنار شهدای امامزاده حمیده خاتون واقع در منطقهٔ باغ‌فیض تهران به خاک سپرده شد.
بعد از سلحشور، جمال شورجه کارگردانیِ سریال «موسی» را که در مرحلهٔ پیش‌تولید قرار داشت بر عهده گرفت که او هم مدتی بعد از اضافه شدن به این پروژه، دچار بیماریِ شدید و عارضهٔ مغزی و مشکلات قلبی و ریوی شد که باعث دوری او از دنیای هنر و خانه‌نشینی‌اش شد. او هم‌اکنون نیز تحت مراقبت است. هم‌زمانیِ دو کارگردانی که در پروژهٔ حضرت موسی وارد شدند، شائبهٔ اقدامات بیولوژیک علیه این دو را در برخی رسانه‌ها مطرح کرد؛ هرچند چیزی در این‌باره اثبات نشد. در حال حاضر ابراهیم حاتمی‌کیا در حال کارگردانیِ سریال «حضرت موسی» است و نسخهٔ سینماییِ این سریال نیز در جشنوارهٔ فیلم فجر ۱۴۰۳ به نمایش درآمد.
پیش از انقلاب
کودکی و نوجوانی
سلحشور در ۱۲ آبان ماه ۱۳۳۱ خورشیدی در خانواده‌ای مذهبی در شهر قزوین به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و بخشی از متوسطه را نیز در همان شهر گذراند. سپس به دلیل شغل پدر عازم تهران شد. در سن ۱۷ سالگی به مسجد جوادالائمه[یادداشت ۱] در منطقه سی متری جی تهران رفت تا نزد غلامرضا مطلبی، امام جماعت مسجد «جامع المقدمات» بخواند.
جوانی
فعالیت فرهنگی مرحوم سلحشور پیش از انقلاب تدریس قرآن و قصه‌های قرآن به نوجوانان و گرداندن کتابخانه مسجد جوادالائمه بود. او در مصاحبه با نشریه مثلث گفت: «من کارم برق فشار قوی بود. ساعت دو تعطیل می‌کردم و کتابخانه را باز می‌کردم که بچه‌ها که از مدرسه تعطیل می‌شدند کتابخانه باز باشد.»
تئاتر حر
اولین نمایشی که سلحشور با کمک نوجوانان ساخت، تئاتر حر بود. تمرینات تئاتر حر از اواخر سال ۵۶ شروع شد و اوایل سال ۵۷ در مسجد حضرت علی‌اکبر روی صحنه رفت، اما ساواک به مسجد ریخت و مراسم را به هم زد. او که در این نمایش نقش «حر ابن یزید ریاحی» را بازی می‌کرد مدتی موهای خود را تراشید تا از دست ساواک فرار کند.
پس از انقلاب
سلحشور از بنیانگذاران حوزه هنری بود. در سال ۶۱ در فیلم «توبه نصوح» محسن مخملباف بازی کرد. او درباره فعالیت‌های خود و حوزه در آن سال‌ها در مصاحبه با مجله‌ی رمز عبور می‌گوید: «در زمان جنگ، ما بیشتر در حوزه هنری، کار تبلیغی و پوستر چاپ می‌کردیم. گاهی هم دوربین را برمی‌داشتیم و پشت صحنه‌های جنگ فیلمبرداری یا عکاسی می‌کردیم و همزمان فیلم هم می‌ساختیم. «توبه‌ی نصوح»، «پرواز در شب»، «انسان و اسلحه» و «گورکن» را هم در همان زمان و در منطقه بازی کردم. با خودم عهد کرده بودم تا زمانی که جنگ هست، غیر از کار جنگی انجام ندهم.»
سلحشور در سال ۶۳ از حوزه هنری جدا شد و محمدعلی زم، رئیس وقت حوزه با این استعفا مخالفتی نکرد. پس از آن مرحوم سلحشور در واحد دوبلاژ صدا و سیما مشغول شد و چند سال به دوبله فیلم‌ها و سریال‌های خارجی پرداخت. همچنین چند تئاتر از جمله «تاجر ونیزی» شکسپیر را در تالار مولوی به صحنه برد.
آثار
ایوب پیامبر
در سال ۷۲ فیلم «ایوب پیامبر» را برای تلویزیون ساخت و خودش نیز در نقش حضرت ایوب بازی کرد. مرحوم سلحشور درباره‌ی این اثر که ابتدا در قالب تئاتر به روی صحنه رفت به مجله بازخورد گفت:«ما آن زمان یک کشور جنگ‌زده بودیم و به همین دلیل صبر یکی از نیازهای‌مان بود و حضرت ایوب(ع) هم که سمبل صبر است. بنابراین همین‌طور به دلم افتاد که این کار را بسازم».
مردان آنجلس
مردان آنجلس نام سریالی بود که سلحشور به نویسندگی حجت الاسلام محمد سعید بهمن‌پور بر اساس داستان اصحاب کهف ساخت. این سریال در سال ۱۳۷۶ از شبکه یک سیما به نمایش درآمد. بازیگرانی چون جعفر دهقان، مهتاب کرامتی و حسین یاری در آن بازی کردند.
یوسف پیامبر
این سریال که یکی از پربیننده‌ترین سریال‌های ایرانی در سطح بین المللی است برای اولین‌بار در سال ۸۷ از شبکه یک سیما پخش شد. مصطفی زمانی، کتایون ریاحی، لیلا بلوکات، رحیم نوروزی و جعفر دهقان در این سریال تاریخی-قرآنی به ایفای نقش پرداختند.
حضرت موسی (پروژه ناتمام)
فرج الله سلحشور در سال ۱۳۹۲ اعلام کرد در حال نوشتن فیلمنامه سریال ۷۲ قسمتی حضرت موسی است. همچنین گفت تولید این سریال فاخر ۵ سال زمان خواهد برد. او در همان سال در دیداری با رهبر انقلاب پس از ارائه توضیحاتی درباره سریال قصه‌های تبیان و سریال حضرت موسی بغضش گرفت. سپس گفت:
بغض کردم. چون نگرانم مبادا نتوانم موسی را تمام کنم. ببخشید.
در ابتدای سال ۹۴ اعلام شد مرحوم فرج الله سلحشور به سرطان ریه مبتلاست و تحت مراقبت‌های پزشکی قرار دارد. در دی‌ماه ۹۴ ریه‌ها به طور کامل از کار افتاد و در بخش آی‌سی‌یو بیمارستان بقيه الله به وسیله دستگاه‌های پزشکی نفس می‌کشید. او پس از ماه‌ها تحمل بیماری در روز شنبه ۸ اسفند ۹۴ ساعت شش صبح درگذشت و نتوانست سریال حضرت موسی را به پایان برساند.
کتاب درآمدی بر مبانی سینمای اسلامی
فرج الله سلحشور که همیشه از قصه‌های قرآنی برای ساخت آثار خود کمک می‌گرفت، معتقد بود سینمای ایران اسلامی، توحیدی و مطابق با اهداف اولیه انقلاب اسلامی نیست. چند سال پس از درگذشتش انتشارات سوره مهر مجموعه یادداشت‌های مرحوم سلحشور با موضوع فیلمسازی و سینمای اسلامی را در کتاب «درآمدی بر مبانی سینمای اسلامی» جمع‌آوری و منتشر کرد.
جوایز
| سال | جشنواره | بخش | اثر | نتیجه | جایزه | منبع |
|---|---|---|---|---|---|---|
۱۳۹۰
|
بهترین مجموعه تلویزیونی | یوسف پیامبر | نامزدشده | تندیس حافظ | [۱] | |
| ۱۳۷۲ | دوازدهمین جشنواره فیلم فجر | بهترین کارگردانی اول | ایوب پیامبر | دیپلم افتخار | [۲] | |
| ۱۳۶۷ | سومین جشنواره فیلم دفاع مقدس | بهترین تهیه‌کنندگی | انسان و اسلحه | دیپلم افتخار | [۳] |
پانویس
- ↑ «دوازدهمین دوره جشن حافظ (سال ۱۳۹۰)». خبرگزاری مهر.
- ↑ «فهرست جوایز فیلم سینمایی ایوب». بانک جامع اطلاعات سینمایی ایران.
- ↑ «فهرست جوایز فیلم سینمایی انسان و اسلحه». بانک جامع اطلاعات سینمایی ایران.
یادداشت
- ↑ مسجد جوادالائمه(ع) در منطقه نسبتاً محروم تهران یعنی سی‌متری جی، ۱۳متری حاجیان واقع شده بود و از مساجد محروم محسوب می‌شد. با این حال، عوامل بسیار مهمی در آنجا دست‌به‌دست داد تا این مسجد از مساجد بسیار موفق باشد. یکی از مهم‌ترین عوامل این موفقیت، وجود مرحوم حجت‌الاسلام غلامرضا مطلبی، امام جماعت وارسته، بلندنظر و معتقد به نهضت اسلامی و امام خمینی (ره) بود. آن مرحوم، حضور کودکان، نوجوانان و جوانان را در مسجد مغتنم می‌دانست و با روی باز از آن‌ها استقبال می‌کرد.
